W tym tygodniu czytałam o słynnych Włochach w Ameryce i trafiłam na hasło, które mnie zachwyciło: „We discovered it, we named it, we built it” – „Odkryliśmy to, nazwaliśmy to, zbudowaliśmy to”. Pojawia się ono na koszulkach sprzedawanych podczas włosko-amerykańskich festynów kościelnych. To hasło nabiera życia, gdy spojrzymy na nazwiska, które na zawsze wpisały się w historię Ameryki.
La scoperta – odkrycie
Kolumb. Okay, okay, wiem, że można dyskutować, czy rzeczywiście „odkrył” Amerykę. Ale nie da się zaprzeczyć, że jego podróż zmieniła bieg historii. A potem Amerigo Vespucci – człowiek, którego imię nosi cały kontynent. To on pierwszy zrozumiał, że to nie Azja, ale nowy świat. Nuovo mondo, jak by powiedział.
Prawdziwe budowanie Ameryki przez Włochów zaczęło się jednak wraz z wielkimi falami
emigracji. I tu pojawia się Filippo Mazzei. Ten człowiek – lekarz, filozof, podróżnik – był
przyjacielem Thomasa Jeffersona. I wiesz co? Słynne słowa „all men are created equal” w
Deklaracji Niepodległości – Jefferson sparafrazował je właśnie od Mazzeiego. A jakby tego było mało, Mazzei był też w Polsce, na dworze Stanisława Augusta!
Il cinema – kiedy Hollywood mówi po włosku
Kino to była ich domena od samego początku. Rudolph Valentino – właściwie Rodolfo Pietro Filiberto Raffaello Gugliemi – pierwszy prawdziwy sex symbol Ameryki. Nazywali go „Latin Lover”, umarł w wieku 31 lat, a cała Ameryka go opłakiwała.
A potem przyszli inni. Frank Capra, urodzony na Sycylii, wyreżyserował „To wspaniałe życie” – jeden z najważniejszych amerykańskich filmów w historii. „Jedyne co miałem, to pewność siebie – i powiem ci, że to cię daleko zaprowadzi” – mawiał ten człowiek, który dorastał w sycylijskim ghetcie w Los Angeles.
Francis Ford Coppola z „Ojcem chrzestnym”, Martin Scorsese z „Taksówkarzem” i „Dobrymi chłopakami”… Ich filmy to nie tylko kino, to badanie własnej tożsamości. Scorsese regularnie obsadzał swoją matkę Catherine w swoich filmach. Famiglia ponad wszystko.
Kiedy nazwiska kryją historie
Czasem patrzę na te nazwiska i się uśmiecham, bo kryją się za nimi zupełnie inne historie. Ann Bancroft? To właściwie Anna Maria Louisa Italiano – kobieta, która zdobyła Oscara, Emmy, Złoty Glob i Tony Award. Brzmi zupełnie inaczej niż jej sceniczny pseudonim, prawda?
A Robert De Niro ma swoją rodzinną anegdotę – gdy miał dwa latka, jego dziadkowie
potajemnie go ochrzczyli wbrew woli rodziców. Nonna i nonno zawsze wiedzą lepiej!
Al Pacino? Jego ojciec urodził się w San Fratello na Sycylii, a rodzice matki w Corleone. Tak, w tym samym Corleone co Don Vito. Życie pisze lepsze scenariusze niż Hollywood.
Muzyka z włoską duszą
Frank Sinatra – „The Voice”, „Głos”. To nie był tylko wokalista, to była legenda. Stworzył coś, co nazywa się Great American Songbook – kanon najważniejszych amerykańskich piosenek XX wieku, te które zna cały świat: „My Way”, „New York, New York”, „Fly Me to the Moon”. Gdy śpiewał, Ameryka słuchała.
Tony Bennett – Anthony Benedetto – ostatni z wielkich wokalistów powojennej ery, mistrz ballad i swingu. „I Left My Heart in San Francisco” to jego piosenka, ale serce zostało we Włoszech.
A Madonna? Madonna Louise Ciccone. „Queen of Pop”, która zrewolucjonizowała popkulturę lat 80. i 90. – jej teledyski, prowokacyjne występy i odważne teksty zmieniły to, co można było pokazywać w telewizji. I Lady Gaga – Stefania Joanne Angelina Germanotta – która teraz śpiewa duety z Tonym Bennettem. Il cerchio si chiude – koło się zamyka.
Lo sport americano z włoskim akcentem
Joe DiMaggio – 56 meczów z rzędu z uderzeniem. Rekord, który do dziś nikt nie pobił. Ale czy wiesz, że spotykał się z Marilyn Monroe? To była love story równie legendarna co jego kariera. Joe Montana – „Joe Cool” – dla wielu najlepszy rozgrywający w historii amerykańskiego futbolu. Wygrał wszystkie cztery Super Bowle, w których grał. Spokojny jak głaz, precyzyjny jak szwajcarski zegarek. Mario Andretti – wyścigi to była jego passione. Drugi Amerykanin, który wygrał Mistrzostwa Świata Formuły 1. Auta w żyłach, włoska dusza.
Nauka, która zmieniła świat
Enrico Fermi – „architekt ery nuklearnej”. Wygrał Nobla w 1938 roku za stworzenie pierwszego reaktora jądrowego świata. Kierował Projektem Manhattan, który de facto zakończył II wojnę światową. Jeden człowiek, jedna odkrycie, cały świat się zmienił.
Od niewielkich firm do wielkich korporacji
Lee Iacocca – człowiek, który uratował Chryslera przed bankructwem. Był prezesem dwóch z trzech największych firm motoryzacyjnych Ameryki. A potem przewodniczył komitetowi odrestaurowania Ellis Island i Statuy Wolności. Che simbolismo, prawda?
A.P. Giannini założył Bank of America, który stał się największym bankiem komercyjnym
świata. Jego pomysł? Otwieranie oddziałów banku w różnych miejscach, żeby ludzie mieli
łatwiejszy dostęp do swoich pieniędzy. Proste, ale rewolucyjne.
Allora, co z tego wynika?
Że Ameryka to nie tylko melting pot. To miejsce, gdzie włoska passione spotkała się z
amerykańskim optimismem. Gdzie biedne rodziny z południowych Włoch, uciekające od biedy i trudnego życia, zbudowały swoje amerykańskie sny w Hollywood, na Wall Street i w salach koncertowych. Gdzie „gdyby nie ten rodzinny spór” Domenico Gallo nie wyemigrował z Rivello, świat może dłużej czekałby na odkrycie wirusa HIV przez jego wnuka Roberta. Historia Ameryki to też historia włoskich marzeń. Każdy z nich przywiózł ze sobą coś więcej niż tylko walizę – przywiózł la dolce vita, pasję, rodzinne wartości i nieprzerwalną wiarę, że można zbudować coś pięknego z niczego. Ecco la storia – oto historia. Od Kolumba do Lady Gagi, od Enrico Fermiego do Joe DiMaggio.
We discovered it, we named it, we built it.
I ciągle budują.
P.S. Wyzwanie dla uczących się włoskiego!
Przeczytaj poniższe podsumowanie po włosku. Napisałam je podstawowymi słówkami i
prostymi zdaniami – spróbuj zrozumieć wszystko bez słownika! To dobry test tego, czego już się nauczyłeś.
Gli italiani in America hanno una storia molto lunga. Inizia con Cristoforo Colombo e Amerigo
Vespucci. Colombo scopre l’America nel 1492. Vespucci capisce che è un nuovo mondo.
L’America prende il nome da Amerigo.
Molti italiani vanno in America. Lavorano molto. Costruiscono strade, case e fabbriche. Fanno
anche cinema. Frank Capra nasce in Sicilia e diventa un regista famoso. Al Pacino e Robert De
Niro sono attori molto bravi.
Frank Sinatra canta bellissimo. Joe DiMaggio gioca molto bene a baseball. Enrico Fermi è uno
scienziato importante. Lee Iacocca lavora con le macchine.
Gli italiani aiutano a costruire l’America. Portano la famiglia, la passione e i sogni. L’America
diventa più bella con gli italiani.
Come è andata? Hai capito tutto?